Trong thời đại phỏng vấn trực tuyến và AI đánh giá câu trả lời, dạng tự luận đang trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Dù là phỏng vấn thật hay mô phỏng bằng AI, thì phần tự luận luôn là "bài thi" thể hiện tư duy, kỹ năng và phong cách cá nhân rõ nhất.
Tuy nhiên, rất nhiều ứng viên – kể cả những người có chuyên môn tốt – vẫn mắc phải những lỗi cơ bản khiến bài tự luận mất điểm nghiêm trọng.
Dưới đây là 5 lỗi thường gặp và cách khắc phục.
1. Trả lời dài dòng, lan man
Ví dụ sai: “Tôi từng tham gia rất nhiều dự án lớn nhỏ khác nhau, từ frontend đến backend, trong đó có một số dự án tôi rất tâm đắc nhưng mà cũng gặp khá nhiều khó khăn…”
Vì sao mất điểm?
- Không vào trọng tâm câu hỏi.
- Người chấm (AI hoặc con người) khó rút ra thông tin chính.
Cách khắc phục: Dùng cấu trúc: “Tôi đã làm ___, kết quả là ___, học được ___.” Nếu có ví dụ, nên gói gọn trong 3–4 câu rõ ý.
2. Trả lời ngắn cộc, thiếu chiều sâu
Câu hỏi: “Bạn đã xử lý tình huống xung đột trong team như thế nào?”
Trả lời sai: “Tôi cố gắng bình tĩnh và xử lý hợp lý.”
Vì sao mất điểm?
- AI không đánh giá được khả năng xử lý tình huống.
- Thiếu ví dụ → thiếu thuyết phục.
Cách khắc phục: Dùng mô hình STAR (Situation → Task → Action → Result).
3. Lặp lại câu hỏi, không trả lời
Câu hỏi: “Điểm mạnh nổi bật nhất của bạn là gì?”
Trả lời sai: “Điểm mạnh của tôi là tôi có điểm mạnh trong nhiều lĩnh vực.”
Vì sao mất điểm?
- AI đánh giá đây là câu trả lời “rỗng nội dung”.
- Người chấm thật sẽ thấy bạn không có gì cụ thể để nói.
Cách khắc phục: Trả lời thẳng vào vấn đề → minh họa bằng hành động hoặc kết quả cụ thể.
4. Viết quá máy móc, copy từ mạng
Trả lời kiểu: “Tôi là người năng động, sáng tạo, cầu tiến và luôn hết mình với công việc.”
Vì sao mất điểm?
- AI có thể phát hiện các mẫu câu sáo rỗng, copy từ internet.
- Không thể hiện cá tính – khiến bạn “mờ nhạt”.
Cách khắc phục: Dùng chính trải nghiệm thật, ngôn ngữ tự nhiên. Dám kể cả thất bại và bài học thật.
5. Thiếu dấu câu, trình bày kém
Trả lời toàn bộ là 1 đoạn dài không ngắt câu.
Vì sao mất điểm?
- Trình bày cẩu thả thể hiện thiếu sự chuẩn bị.
- Ảnh hưởng khả năng phân tích của hệ thống AI scoring.
Cách khắc phục: Viết thành đoạn rõ ràng, mỗi ý một dòng nếu cần. Đọc lại trước khi nộp.
Tổng kết
Trả lời tự luận là cơ hội để bạn thể hiện sự khác biệt so với những CV giống nhau.
Lời khuyên cuối cùng: Hãy trả lời như đang kể một câu chuyện thật của bạn – súc tích, rõ ràng, có dẫn chứng. AI sẽ chấm đúng, và người tuyển cũng sẽ ấn tượng hơn rất nhiều.